Hout- of fruitsmaak? De rol van eik in de wijn.

Als wijn gemaakt is van fruit of vruchten, waarom smaakt en ruikt hij dan vaak naar hout?

Goede vraag. Gedurende eeuwen werd de wijn bewaard in stevige, waterdichte houten vaten, meestal gemaakt van eik, en het duurde daarom niet lang om te ontdekken dat deze werkwijze de wijn beschermde tegen slecht worden maar ook die extra smaak toevoegde die zo geapprecieerd wordt door de wijnliefhebbers.   

In de meeste wijnregio’s worden nu nog de betere wijnen een tijdje extra bewaard  (gereserveerd ) in houten vaten vóór verkoop, vandaar het woord reserve, reserva enz…en vandaar ook dat de houtsmaak wordt vereenzelvigd met betere en duurdere wijnen.

Het is moeilijk het effect van eik op wijn te veralgemenen omdat zoveel factoren een rol spelen.

- Franse, Amerikaanse en Joegoslavische eik worden veel gebruikt, elk met hun eigen specifieke kenmerken, meer zelfs, sommige topwijnen maken een verschil in het gebruik van Franse eik uit de Limousin of uit Nevers.

- Het effect op witte en rode wijn is verschillend.

- Nieuwe eik geeft sterkere en wrangere smaak dan oude eik.

- De lageringstijd ná gisting speelt een rol.

- Is er gegist in eiken vaten of niet.

- Wordt er gelagerd in kleine of grote vaten.

- Zijn de vaten “ geroosterd “ of niet vóór gebruik?

Los van al deze details laat de eik een onmiskenbare smaak achter in de wijn. Een lichte vanillesmaak is altijd aanwezig, vooral in combinatie met Amerikaanse eik en Chardonnay of fruitige rode wijnen zoals de Merlots waar de vanillesmaak een zweem van zoetigheid oproept.

Over-eikte wijnen ruiken letterlijk naar hout zoals vers geschuurde plankenvloer. In rode, vooral Californische en Australische Cabernets ruikt amerikaanse eik als dille.

Vooral in mediterane wijnen, van Rioja tot Languedoc, komt teveel eik naar boven als cocosnoot of aromatisch kruid zoals kaneel, kruidnagel en muskaatnoot.

Over-gebruik van Franse eik is iets subtieler en doet denken aan fijne kruiden, of, meer organisch en dan is het net een woudgeur na een regenbui.

Dit is echter allemaal naast de kwestie, de geur van eik is een niet-fruitig aroma dat de wijnmakers gebruiken om, in het beste geval het natuurlijke goede aroma van hun vruchten te verbeteren, in het slechtste geval om het te vervangen.